Lohusalık, doğumdan sonraki 6 hafta (42 gün) sonunda, gebeliğin kadında yarattığı fizyolojik ve psikolojik farklılıkların gebelik öncesi haline dönmesi olarak tanımlanmaktadır. Bu süreç, her organ ve sistem için farklı zamanlar almakta ve halk arasında "lohusanın mezarı 40 gün açık kalır" sözü yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu söz, bir yerde gerçekleri yansıtabilmektedir, çünkü doğum ve lohusalık döneminde ortaya çıkan hastalıklar hayatı tehdit edici boyutlarda olabilmektedir. Çok erken lohusalık doğumdan sonraki ilk 24 saati, erken lohusalık ilk 1 haftayı, geç lohusalık da geri kalan süreyi temsil etmektedir.

Üreme organları 6 haftada normal haline dönmekte ve emzirmeyen annelerin büyük bir çoğunluğu bu dönem sonunda adet görmeye başlamaktadır. Emzirenlerde ise adetlerin normale dönmesi 6 ayı bulabilmekte, hatta bu süreyi bir miktar daha aşabilmektedir. Doğum sonrası belirgin olarak fark edilebilen ilk değişiklik rahmin eski haline dönmesi yani küçülmesi olayıdır.

Rahim involüsyonu olarak da adlandırılan bu olay, rahmin doğumdan sonra gebelik öncesi durumuna dönmesine verilen isimdir. Gebelik boyunca rahim, ağırlık olarak yaklaşık 20 kat büyümekte, fakat doğumdan sonra hızla küçülmeye başlamaktadır. Bebek doğduktan hemen sonra rahim, yaklaşık 20. gebelik haftasında olduğu boyuta inmektedir. Bu evrede rahim yaklaşık 1 kg ağırlığındadır. Birinci haftanın sonunda rahim, 12. gebelik haftasında olan büyüklüğüne dönmekte ve 6 hafta sonunda gebelik öncesi büyüklüğüne ulaşmaktadır.

Vücudumuzda ağırlık ve hacim olarak bu kadar çok büyüyerek sonrasında küçülen ikinci bir organımız yer almamaktadır. Uterusun bu özelliği bilim dünyasını günümüzde de şaşkınlığa uğratmakta ve halen bilimsel yönden tam olarak açıklaması yapılamamıştır. Doğumdan hemen sonra rahim kasılmalarının gücü, doğum sırasındaki güçlerden çok daha fazla olmakta, bunlara "afterpains" adı verilmektedir. Bu ağrılar 2-3 gün boyunca devam edebilmektedir. Daha önce doğum yapmış bayanlarda (multiparlarda) bu ağrılar daha fazla hissedilmektedir. İlk 12 saatte sıklıkları daha fazla olmakta, bu saatten sonra gerek sıklığı gerekse şiddeti giderek azalmaktadır.

Özellikle lohusanın bebeğini emzirmesi sırasında, uyarı ile beyinden salgılanmakta olan oksitosin hormonuna bağlı bir şekilde rahim kasılması sonucu kasık ve karın bölgelerinde ağrılar hissedilebilmektedir. Doğum sırasında plasentanın ayrılmasından hemen sonra, plasentanın uterusa yapıştığı alan yarı yarıya küçülme gösterir. Bu küçülme sayesinde açıkta olan damar uçları kapanarak kanama azalmaktadır. Rahim içerisini döşeyen ve endometrium adı verilen zar tabakasının normale dönme süresi yaklaşık olarak 3 haftayı bulurken, plasentanın yerleştiği alan 6 haftada iyileşmektedir. İyileşmenin tam olmadığı durumlarda ise kanamalar görülebilmektedir.

Gebelik süresince genişleyen ve esneyen karın kasları ve pelvik kaslar 6 hafta sonra toparlanmakta ve bu dönemden sonra egzersiz önerilmektedir. Dolaşım, endokrin ve boşaltım gibi farklı sistemlerdeki değişiklikler de 6 hafta sonunda normal haline döner.

Sezaryen sonrası rahim toparlanmasını desteklemek için öneriler:

Unutulmamalıdır ki, her kadının doğum ve iyileşme süreci farklıdır. Bu nedenle, herhangi bir sağlık sorunu veya endişe durumunda mutlaka bir sağlık profesyoneline danışılmalıdır.